Zespół cieśni nadgarstka (zespół kanału nadgarstka, neuropatia uciskowa nerwu pośrodkowego na poziomie nadgarstka, CTS, ZCN).

Jest to najczęstsza neuropatia uciskowa w obrębie kończyny górnej, związana z przewlekłym zapaleniem błony maziowej toczącym się w obrębie kanału nadgarstka lub innymi schorzeniami zmniejszającymi objętość kanału nadgarstka.Częstość występowania: 0,1-10 % populacji.

Czynnikami ryzyka dla wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka są:

• płeć żeńska
• otyłość
• ciąża
• cukrzyca
• niedoczynność tarczycy
• choroby reumatyczne
• choroby zapalne
• niewydolność nerek
• zaawansowany wiek
• nikotynizm
• alkoholizm
• powtarzalne ruchy przeciążające nadgarstek
• przebyte urazy nadgarstka

U podstawy choroby leży ucisk poprzez zmniejszenie objętości kanału nadgarstka przez który przebiega nerw oraz wtórnie do ucisku niedokrwienie nerwu i związane z nim zaburzenie jego funkcji.

Przyczyną zmniejszenia objętości kanału nadgarstka są:

• przewlekłe zapalenie błony maziowej w jego obrębie
• zmiany w okolicy kanału nadgarstka: gangliony, guzy
• zmniejszenie objętości kanału nadgarstka na skutek urazu lub przebytego złamania

ANATOMIA:

Kanał nadgarstka jest utworzony przez struktury kostne (kości pierwszego szeregu nadgarstka) tworzące jego ściany oraz więzadło poprzeczne nadgarstka tworzące jego dach.

Kanał nadgarstka zawiera: 9 ścięgien oraz 1 nerw (pośrodkowy).

OBJAWY:

• Drętwienia i mrowienia w obrębie kciuka, palca wskazującego, palca środkowego oraz połowy palca serdecznego są najczęstszymi objawami.
• Obniżenie sprawności ręki - niezdarność ręki.
• Ból okolicy nadgarstka oraz drętwienia ręki nasilające się w nocy (objaw bardzo charakterystyczny, wybudzający ze snu wielokrotnie w ciągu nocy, typowym odruchem jest potrząsanie ręką w celu ustąpienia objawów).
• Zaniki mięśniowe w obrębie kłębu kciuka.
• Bóle promieniujące z okolicy nadgarstka do przedramienia, łokcia niekiedy nawet do barku.

ROZPOZNANIE:

Rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka zostaje postawione w oparciu o dane wynikające z rozmowy z pacjentem, specyficzne objawy kliniczne wykrywane przez lekarza w trakcie badanie (Testy: Phalen'a, Tinel'a, Durkan'a, zaburzenia rozdzielności czucia).

Potwierdzenie rozpoznania uzyskuje się wykonując badania dodatkowe takie jak EMG, USG i MR.

BADANIA DODATKOWE:

Badanie USG kanału nadgarstka z oceną nerwu wykonuje się w celu oceny grubości więzadła poprzecznego nadgarstka, ucisku nerwu pośrodkowego poprzez zmienione więzadło poprzeczne, zmian w kanale nadgarstka takich jak przewlekłe zapalenie błony maziowej lub zmian strukturalnych w kanale nadgarstka (gangliony, guzy).

Badanie EMG - badanie przewodnictwa nerwu pośrodkowego wykonuje się aby ocenić poziom uszkodzenia nerwu oraz stopień zaawansowania uszkodzenia. Badanie to ma znaczenie prognostyczne dla oceny rokowania pooperacyjnego.

Badanie MR (rezonansu magnetycznego) wykonuje się rzadko, służy do oceny struktur kanału nadgarstka oraz nerwu wraz ze stopniem jego ucisku i obrzęku.

LECZENIE:

Leczenie zespołu kanału nadgarstka może opierać się na metodach zachowawczych lub zabiegowych. Leczenie zachowawcze ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie kanału nadgarstka co skutkuje redukcją ucisku nerwu. Obejmuje ono:

• odciążenie kończyny
• niesterydowe leki przeciwzapalne przyjmowane doustnie
• unieruchomienie nadgarstka w szynie gipsowej lub dedykowanej ortezie (stabilizatorze)
• zastrzyki sterydowe do kanału nadgarstka (80% skuteczność w okresowym ustąpieniu objawów)

Leczenie operacyjne jest wskazane u pacjentów z brakiem poprawy po leczeniu zachowawczym, z objawami tzw. „ostrej cieśni" czyli z szybko narastającymi objawami oraz u pacjentów z zaawansowaną postacią choroby. Polega ono na uwolnieniu nerwu pośrodkowego drogą przecięcia więzadła poprzecznego nadgarstka. Zabieg operacyjny wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub regionalnym (znieczulenie operowanej kończyny) w warunkach sali operacyjnej. W trakcie operacji stosuję się okresowe niedokrwienie kończyny przy pomocy opaski pneumatycznej zaciśniętej na ramieniu lub przedramieniu - takie warunki są optymalne dla bezpiecznego przeprowadzenia operacji. W mojej praktyce stosuje uwolnienie nerwu z tzw. cięcia minimalnego zlokalizowanego po stronie dłoniowej ręki długości około 2-3 cm. W przypadku operacji rewizyjnych stosowane jest dłuższe cięcie operacyjne celem pełnego zrewidowania kanału nadgarstka. W pierwszej dobie pooperacyjnej stosuje się opatrunek delikatnie uciskowy z drenażem okolicy rany celem uniknięcia powikłań związanych z krwiakiem okolicy operowanej. Po leczeniu operacyjnym pacjenci nie stosują unieruchomienia. Od 2 doby pooperacyjnej stosujemy mały opatrunek na okolicę rany. Szwy pooperacyjne należy usunąć po 10 dniach od operacji. Przez okres 4-6 tygodni po operacji zalecane jest odciążenie kończyny operowanej - zabroniona jest praca fizyczna, noszenie przedmiotów cięższych niż 2-3 kg. Postępowanie pooperacyjne nie wymaga rehabilitacji.

Zabiegi operacyjne wykonuje zarówno w ramach NFZ w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym w Otwocku jak również w trybie „chirurgii jednego dnia" w ramach praktyki prywatnej (zabiegi poza NFZ).