Uszkodzenia obrąbka/SLAP

Na czym polega uszkodzenie obrąbka?

Obrąbek panewki to struktura przypominająca nieco oponę nałożoną na felgę – jest to tkanka miękka, która stanowi „klin” wciśnięty pomiędzy panewkę łopatki i głowę kości ramiennej. W ten sposób zostaje wypełniona przestrzeń pomiędzy relatywnie płaską powierzchnią panewki i kulką, czyli głową kości ramiennej, co wpływa na stabilność stawu łopatkowo ramiennego. W górnej części obrąbka przyczepiają się do niego również włókna ścięgna bicepsa, czyli ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Obrąbek może ulec oderwaniu od panewki łopatki. W zależności od okolicy, w której obrąbek uległ oderwaniu od panewki mogą występować różne objawy. W przypadku uszkodzeń okolicy przedniej (tzw. uszkodzenia obrąbka typu Bankarta) może to prowadzić do niestabilności przedniej stawu łopatkowo-ramiennego („wypadania barku”). Uszkodzenia obrąbka i przyczepu bicepsa w górnej strefie panewki – są to tzw. uszkodznia SLAP (superior labrum anterior posteriori), które najczęściej objawiają się bólem barku.

Jakie są przyczyny uszkodzenia obrąbka?

Uszkodzenia obrąbka dotyczą zwykle ludzi młodych i powstają najczęściej w następstwie urazu – upadek z roweru, szarpnięcie kończyną, „dźwignia” na bark u zawodników trenujących sporty walki. Podczas takiego urazu głowa kości ramiennej przesuwa się gwałtownie względem panewki i uszkadza znajdujący się w pobliżu obrąbek.

Drugą grupą pacjentów, u których dochodzi do uszkodzeń obrąbka typu SLAP są sportowcy wykonujący powtarzalny ruch uderzenia lub rzutu nad głową (np. tenisiści, siatkarze, piłkarze ręczni). U tych pacjentów ruch powtarzany wielokrotnie przez lata powoduje stopniowe przetarcie i oderwanie obrąbka od panewki łopatki.

Najczęstsze objawy uszkodzenia obrąbka

Najczęstszym objawem uszkodzenia obrąbka jest ból. Ból zwykle nasila się przy obciążaniu, próbie uniesienia ciężaru nad głowę. Mogą także występować objawy niestabilności („wypadania barku”) lub przeskakiwania w stawie.

Jak wygląda diagnostyka uszkodzenia obrąbka?

Diagnostyka uszkodzeń obrąbka, szczególnie uszkodzeń SLAP jest złożona. Najważniejsze jest bardzo dokładne badanie kliniczne. Bardzo istotne są informacje uzyskane od pacjenta – mechanizm urazu, charakter dolegliwości, skuteczność rehabilitacji itd. Testy kliniczne w kierunku uszkodzenia obrąbka są dodatkowym istotnym elementem. Informacje uzyskane podczas badania ortopedycznego muszą być skorelowane z badaniami obrazowymi: badaniem MRI barku lub badaniem z kontrastem podanym do stawu czyli artrografią tomografii komputerowej lub artrografią MRI barku.

Diagnostyka uszkodzeń obrąbka bywa skomplikowana, ponieważ istnieją liczne odmiany anatomiczne obrąbka w strefie przednio-górnej panewki. To powoduje, że radiolodzy często opisują okolicę obrąbka jako potencjalne uszkodzenie SLAP – ze strony radiologa jest to sugestia dla ortopedy, aby zwrócił uwagę na ten obszar – nie jest to często jednoznaczna diagnoza. Bardzo często jest to znalezisko przypadkowe, bez związku z głównym, realnym problemem pacjenta. Należy więc pamiętać, że nie każde uszkodzenie SLAP opisywane przez radiologa będzie wymagało leczenia chirurgicznego.

Leczenie uszkodzenia obrąbka

Leczenie nieoperacyjne

Możliwa jest próba leczenia nieoperacyjnego polegająca na rehabilitacji – celem fizjoterapii jest zmniejszenie bólu i przywrócenie funkcji barku, mimo istniejącego uszkodzenia mechanicznego – w ten sposób bark adaptuje się do niewielkiego uszkodzenia.

Leczenie operacyjne

W przypadku, gdy rehabilitacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne jest leczenie chirurgiczne, czyli artroskopia barku. W czasie tej operacji ponownie przymocowuje się oderwany obrąbek do panewki łopatki. W przypadku wygojenia obrąbka, a więc przywrócenia prawidłowej budowy anatomicznej, możliwy jest powrót do sprawności kończyny.

Autor: Dr hab. n. med. Bartłomiej Kordasiewicz