Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej (TFCC)

Ból nadgarstka po stronie łokciowej może mieć źródło w różnego rodzaju patologiach, ale ta, która występuje najczęściej to uszkodzenie tak zwanego kompleksu chrząstki trójkątnej (TFCC - od angielskiego określenia triangular fibrocartilage complex).

Jakie są przyczyny uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej zwanej często skrótowo TFCC?

Kompleks chrząstki trójkątnej można by określić jako coś w rodzaju „hamaka”, który rozpościera się między kością promieniową, łokciową oraz pierwszym rzędem kości nadgarstka. Kompleks oddziela kość łokciową od kości nadgarstka. Głównym jego zadaniem jest stabilne połączenie kości promieniowej i łokciowej nadgarstka, a centralna część kompleksu chrząstki pełni także rolę amortyzatora po stronie łokciowej nadgarstka.

Źródłem uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej mogą być albo zmiany zwyrodnieniowe, albo urazy nadgarstka takie jak upadek na wyprostowaną rękę czy urazy w pracy (gwałtowne szarpnięcie i skręcenie nadgarstka). Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej występuje również u osób uprawiających sport, na przykład grających w tenisa czy golfa.

Najczęstsze objawy uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej

• ból okolicy łokciowej nadgarstka, czyli po stronie palca małego. Dolegliwości bólowe pojawiają się podczas wykonywania czynności związanych z opieraniem się na ręce (na przykład: wstawaniem z podparciem, pompkami, inną aktywnością sportową) lub z ruchem odchylenia łokciowego oraz rotacji nadgarstka (na przykład: przekręcanie klucza w zamku, otwieranie słoika czy butelki)
• część pacjentów skarży się na bolesne przeskakiwanie w nadgarstku
• w badaniu przedmiotowym uwagę zwraca ból przy ucisku okolicy kompleksu chrząstki trójkątnej lub ból pojawiający się przy odchyleniu łokciowym bądź promieniowym nadgarstka

Jak wygląda diagnostyka uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej?

Rozpoznania uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej dokonuje się podczas wizyty u ortopedy na podstawie rezonansu magnetycznego nadgarstka - pozwala on na ocenę stanu chrząstki oraz zaawansowania patologii. W przypadku wątpliwości ortopeda może dodatkowo zlecić wykonanie rezonansu z kontrastem podanym dostawowo, umożliwia to jeszcze bardziej precyzyjną ocenę uszkodzenia.

W niektórych przypadkach wykonuje się także:

• RTG nadgarstka, które pozwala ocenić wysokość kości łokciowej względem kości promieniowej, a także wyklucza lub potwierdza inne patologie kostne nadgarstka
• artroskopię, podczas której ortopeda może jednocześnie ocenić chrząstkę trójkątną oraz ją naprawić

Podczas diagnozowania bólu po stronie łokciowej nadgarstka należy brać pod uwagę następujące schorzenia:

• konflikt łokciowy nadgarstka
• zapalenie lub niestabilność ścięgna prostownika łokciowego nadgarstka
• złamanie haczyka kości haczykowatej
• zwyrodnienie stawu grochowato-trójgraniastego
• zespół kanały Gouyona
• gangliony okolicy łokciowej nadgarstka

Leczenie uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej (TFCC) może być zachowawcze lub operacyjne

Leczenie zachowawcze

Wcześnie rozpoznane uszkodzenia urazowe kompleksu chrząstki trójkątnej (TFCC) oraz uszkodzenia o typie zwyrodnieniowym poddawane są na początku leczeniu zachowawczemu. Polega ono na:

• unieruchomieniu nadgarstka i przedramienia - ma to na celu eliminację ruchów nadgarstka we wszystkich płaszczyznach oraz ruchów rotacyjnych przedramienia
• w niektórych przypadkach podaje się leki przeciwzapalne
• w przypadku uszkodzeń zwyrodnieniowych wykonuje się pojedynczą iniekcję sterydową

Leczenie operacyjne

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi skutku, lekarz ortopeda wraz z pacjentem podejmują decyzję o leczeniu operacyjnym. Rodzaj uszkodzenia kompleksu chrząstki trójkątnej determinuje technikę operacyjną. Wśród dostępnych opcji znajdują się:

• artroskopowe oczyszczenie: metoda stosowana w zwyrodnieniowych, centralnych uszkodzeniach kompleksu chrząstki trójkątnej. Polega na opracowaniu uszkodzenia, wyrównaniu jego brzegów, a wreszcie - wycięciu przerośniętej i podrażnionej błony maziowej okolicy łokciowej nadgarstka. Metoda ta daje przewidywalne i dobre wyniki w przypadku nienaprawialnych zwyrodnieniowych uszkodzeń bez cech niestabilności stawu promieniowo nadgarstkowego. W przypadku dodatkowego wariantu można połączyć ją z artroskopowym skróceniem kości łokciowej. Rehabilitacja oraz ćwiczenia ruchowe nadgarstka wprowadzane są tuż po okresie przeciwbólowego odciążenia operowanej kończyny
• artroskopowa naprawa kompleksu chrząstki trójkątnej stosowana w przypadku uszkodzeń urazowych z tzw. rozdarciem kompleksu chrząstki trójkątnej lub z uszkodzeniem jej głębokiego przyczepu do kości łokciowej. Podczas zabiegu uszkodzenie jest zszywane albo ponownie przytwierdza się kompleks chrząstki trójkątnej do kości łokciowej. Po operacji kończynę unieruchamia się w opatrunku gipsowym na 4–6 tygodni, aby umożliwić wygojenie naprawionego uszkodzenia, a następnie rozpoczyna stopniową rehabilitację. Operację naprawy kompleksu chrząstki trójkątnej można przeprowadzić także techniką otwartą, jednak wiąże się to ze znacznym uszkodzeniem tkanek miękkich i wydłużeniem okresu rekonwalescencji.
• skrócenie kości łokciowej stosuje się w przypadku uszkodzeń kompleksu chrząstki trójkątnej z towarzyszącym dodatnim wariantem kości łokciowej. Jest to anatomiczna lub pourazowa odmiana kości łokciowej, w której wystaje ona ponad powierzchnię stawową sąsiadującej kości promieniowej, co sprzyja powstawaniu tzw. konfliktu łokciowego nadgarstka.