Zwyrodnienie stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka

Ból podstawy kciuka nasilający się podczas czynności związanych z chwytaniem jest bardzo częstym powodem wizyt u ortopedy czy lekarza specjalizującego się w chorobach ręki. Choroba zwyrodnieniowa stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka to bowiem druga najczęściej występująca choroba zwyrodnieniowa stawów ręki. Na tę chorobę zapadają przede wszystkim kobiety.

Jakie są przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka?

Choroba zwyrodnieniowa stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka może rozwijać się samoistnie lub jako konsekwencja urazu.

W pierwszym przypadku czynnikami warunkującymi wcześniejszy rozwój choroby są: złamania podstawy I kości śródręcza, urazy o charakterze masywnych skręceń lub zwichnięć stawu śródręczno-nadgarstkowego. W grupie ryzyka znajdują się również osoby borykające się z pourazową niestabilnością stawu.

Statystyki wskazują, że powyżej 75 roku życia jest to 40% kobiet i 20% mężczyzn. Co ciekawe, dane te dotyczą wyłącznie pacjentów z objawami bólowymi. Gdyby dodać do nich grupę chorych bezobjawowo, ale ze zmianami radiologicznymi, odsetek ten byłby znacznie wyższy.

Najczęstsze objawy zwyrodnienia stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka

Do najczęstszych objawów choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka zaliczają się:

• ból, który utrudnia lub wręcz uniemożliwia czynności takie jak m.in. chwytanie, odkręcanie butelek, słoików czy też przekręcanie klucza w drzwiach
• części chorych ból doskwiera również zarówno w spoczynku jak i w nocy
• deformacja kciuka – dochodzi do niej wraz z postępem choroby
• zniekształcenie i podwichnięcie stawu śródręcznopaliczkowego kciuka – w ostatnim stadium choroby

Jak wygląda diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka?

Diagnostyka zwyrodnienia stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka nie przysparza trudności ze względu na fakt, że dolegliwości z nią związane są typowe i bardzo często powtarzają się u pacjentów. Przed postawieniem diagnozy lekarz ortopeda przeprowadza badanie kliniczne, a w razie wątpliwości zleca dodatkowe badania obrazowe: USG (pomocne w odróżnianiu objawów od choroby De Quervaina) lub RTG okolicy kciuka, co umożliwia ocenę stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych, a także pomaga zaplanować leczenie.

Chorobę zwyrodnieniową stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka można różnicować z innymi problemami:

• dyskopatią kręgosłupa szyjnego na poziomie C6-C7
• zapaleniem pierwszego przedziału prostowników zwanym chorobą De Quervaina
• zwyrodnieniem stawu łódeczkowato-czworobocznego
• brakiem zrostu kości łódeczkowatej
• zmianami zwyrodnieniowymi w wyniku braku zrostu kości łódeczkowatej

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka może być zachowawcze lub operacyjne

Leczenie zachowawcze

W pierwszym etapie choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka stosuje się leczenie zachowawcze polegające na:

• obserwacji i odciążeniu bolesnej okolicy
• stosowaniu ortezy i leków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych

Stosowane są również iniekcje dostawowe:

• kortykosteroidy z lidokainą
• osocze bogatopłytkowe
• kwas hialuronowy

Badania porównawcze nie ujawniły znaczących różnic w skuteczności żadnego z wyżej wymienionych zastrzyków.

Leczenie operacyjne

Jeśli pomimo leczenia zachowawczego, silne objawy choroby zwyrodnieniowej nie ustępują, lekarz ortopeda decyduje o zastosowaniu leczenia operacyjnego. Decyzja co do typu zabiegu zawsze poprzedzona jest dyskusją z pacjentem i uwzględnia jego oczekiwania.

We wczesnych stadiach choroby można wykonywać operacje oszczędzające staw:

• artroskopowe oczyszczenie lub stabilizację stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka, czyli rekonstrukcję więzadeł zapewniających prawidłowe funkcjonowanie stawu
• osteotomię pierwszej kości śródręcza, co odciąży powierzchnię stawową
• odnerwienie stawu, czyli przecięcie włókien nerwowych przewodzących ból z okolicy

Natomiast w kolejnych, bardziej zaawansowanych stadiach choroby zwyrodnieniowej stawu śródręczno-nadgarstkowego kciuka, możliwe jest przeprowadzenie następujących typów operacji:

• operacje polegające na usunięciu kości czworobocznej z różnymi modyfikacjami plastyki stawu. Obecnie mamy do dyspozycji szeroki wybór technik i dodatkowych implantów, które usprawniają przebieg operacji, przyspieszają oraz ułatwiają rekonwalescencję
• usztywnienie stawu czworoboczno-śródręcznego – zabieg taki proponuje się przede wszystkim pacjentom młodym i pracującym fizycznie
• endoprotezoplastyka stawu, czyli zastąpienie zwyrodniałych powierzchni stawowych protezą stawu (implantem) zapewniającą jego ruchomość. Rekonwalescencja po tym zabiegu jest krótka, ale istnieje ryzyko obluzowania implantu lub jego zużycia, a to może skutkować po jakimś czasie koniecznością przeprowadzenia zabiegu ponownie.