Płaskostopie

Na czym polega płaskostopie?

Płaskostopie to potoczna nazwa takiego kształtu stopy, kiedy łuk podłużny jest obniżony – czyli kostka przyśrodkowa (wewnętrzna) znajduje się bliżej podłoża. Płaskostopie może występować u dzieci, młodzieży i dorosłych, a także u osób w wieku podeszłym. Termin płaskostopie nie oznacza jednego problemu, co często jest źródłem nieporozumień.

Rodzaje płaskostopia

Nie ma jednego rodzaju płaskostopia. Termin płaskostopie może oznaczać naturalny niski łuk stopy lub bolesną postępującą patologię. Możemy wyróżnić cztery grupy pacjentów z tym problemem ortopedycznym:

• Około czwartego roku życia większość dzieci ma płaskie stopy. W większości przypadków nie jest to patologia, tylko stan fizjologiczny. Łuk stopy będzie się u tych dzieci kształtował w następnych latach życia.
• U niewielkiej części dzieci płaskostopie ma charakter patologiczny. Czy mamy do czynienia z patologicznym płaskostopiem, które wymaga leczenia – ten stan ocenia ortopeda dziecięcy.
• U niewielkiej grupy młodzieży i młodych dorosłych niski łuk stopy wiąże się z bólem i pogorszeniem funkcji stopy. Włącza się wtedy leczenie zachowawcze lub zabiegowe, dostosowane do przyczyny problemu.
• Ostatnia grupa pacjentów z płaskostopiem to osoby z postępującym załamywaniem się łuku stopy (PCFD – Progressive Collapsing Foot Deformity). To jest najbardziej problematyczna forma płaskostopia – bez leczenia można spodziewać się stopniowego pogarszania się funkcji stopy.

Jakie są przyczyny płaskostopia?

Płaskostopie u dzieci to w pewnym wieku najczęściej fizjologia, wynika z kształtowania się stopy. W większości przypadków niebolesne płaskostopie u dzieci nie wymaga leczenia.

Inaczej ma się sprawa z postępującym płaskostopiem dorosłych (PCFD – Progressive Collapsing Foot Deformity). W tej chorobie dochodzi do stopniowej utraty stabilności stawów stopy z następującym uszkodzeniem więzadeł i ścięgien podtrzymujących łuk stopy. W tym przypadku bez leczenia najczęściej będziemy mieli do czynienia ze stopniowym załamywaniem się łuku stopy – wczesne wdrożenie leczenia może pozwolić uniknąć leczenia operacyjnego.

Objawy: jak rozpoznać płaskostopie? Diagnostyka płaskostopia u dzieci i dorosłych

Jak we wszystkich problemach ortopedycznych stopy – pierwsze i najważniejsze jest osobiste badanie ortopedyczne w gabinecie lekarskim. Doświadczony ortopeda ocenia kształtowanie się łuku stopy, jego zachowanie w staniu, chodzeniu, staniu na palcach. Jeśli jest taka potrzeba, badanie uzupełnia się o skan rozkładu nacisków stopy, badanie rentgenowskie RTG stopy, ultrasonograficzne USG stopy i pozostałe badania obrazowe, np. MRI stopy.

Leczenie płaskostopia u dzieci i dorosłych

Leczenie nieoperacyjne

Postępowanie w przypadku płaskostopia jest bardzo zróżnicowane – zależy od rodzaju płaskostopia stwierdzonego przez ortopedę.

W najłagodniejszych typach wskazane jest jedynie stosowanie dobrego jakościowo obuwia i obserwacja.

W przypadku bolesnego płaskostopia najczęściej stosuje się fizjoterapię i leczenie przy pomocy wkładek ortopedycznych.

Leczenie operacyjne

Największym problemem jest postępujące płaskostopie dorosłych – tutaj często konieczne jest leczenie operacyjne – chirurgiczne odtworzenie łuku stopy. Sposób leczenia ortopedycznego jest dostosowany do konkretnego pacjenta. Najczęściej stosuje się osteotomie – czyli przecięcie i przesunięcie kości, artrodezy – czyli prawidłowe ustawienie przesuniętych kości i ich trwałe połączenie, naprawę więzadeł, wzmocnienie osłabionych mięśni i ścięgien.